Jacobus Wera (1747-1820, de eerste Wera-pachter op de Kerkomse kasteelhoeve, zie bericht van 08-09-2010) stamt uit het gezin Wera-Coenegras. Zij woonden in Neerbutsel (vandaag deel van gemeente Boutersem).

Ouders (= generatie VII)

Joannes Georgius Wera
° (doopsel) Lubbeek, 26 april 1718, zoon van Henricus Wera en Catharina Sc(h)oensetters, pachters van de Lubbeekse Herendaelhoeve; peter eerwaarde heer Joannes Georgius Hoijenbrugghe, provisor van de Park-abdij, meter Barbara De Vroije

† Butsel, 31 december 1798 (80 jaar, gestorven circa 9 uur ’s avonds, de volgende dag begraven met officie in de kerk)

Maria Helena Coenegras
° (doopsel) Butsel, 25 maart 1721, dochter van Henricus Coenegras en Elizabetha Huens; peter Petrus Roelans, meter Helena Coenegras

† Butsel, 12 januari 1802 (80 jaar, gestorven om 5 uur in de namiddag, de volgende dag begraven met officie in de kerk)

Jan Joris en Helena trouwden in Butsel op 5 mei 1744 (getuigen Henricus Coenegras en Guilielmus Wera, pastoor P. Keijaerts, pastoor van Roosbeek en deservitor van Butsel). Zij vestigden zich in Neerbutsel.

Kinderen

1  Henricus Wera
° (doopsel) Butsel, 8 mei 1745 (peter Gerardus Vandermeeren, meter Petronella Coenegras)
† Butsel, 26 februari 1805 (ongehuwd)
Woonde bij de volkstelling van 1796 bij zijn ouders in Butsel.

2  Jacobus Michael Wera (mijn voorvader, zie bericht van 08-09-2010)
° (doopsel) Butsel, 7 mei 1747 (peter Jacobus Scheijs, meter Anna Strobants)
† Kerkom, 29 juli 1820
x Roosbeek, 25 augustus 1771 met Maria Catharina Vranckx (1743-1819); zes kinderen

3  Elizabetha Wera
° (doopsel) Butsel, 8 augustus 1749 (peter Rumoldus Nijs, meter Elizabetha Wera)
† Butsel, 27 december 1792 (in doopregister bijgeschreven)

4  Petrus Wera
° (doopsel) Butsel, 24 november 1751 (peter Petrus Taverniers, meter Maria Catharina Van Weddinghen)
† voor 1764

5  Joannes Baptista Wera
° (doopsel) Butsel, 1 december 1753 (peter Joannes Baptista Rens, meter Anna Durinx)
† Butsel, 26 oktober 1783, ongehuwd

6  Anna Maria Wera
° (doopsel) Butsel, 28 juli 1756 (peter Hilarius Huens, meter Anna Maria Ramaeckers)
† Butsel, 14 augustus 1821
x Butsel, 12 september 1779 met Franciscus Fets (°Glabbeek 11 september 1750 – †Butsel
19 februari 1830), jongere broer van mijn voorvader Hieronimus Matthias Fets (zie bericht van 20-02-2008); negen kinderen in Butsel geboren tussen 1779 en 1804

7  Catharina Wera (ook Anna Catharina genoemd)
° (doopsel) Butsel, 2 december 1759 (peter Joannes Van Parijs, meter Catharina Wera)
x Butsel, 22 augustus 1784 met Joannes Baptista Verbiest (° Herent, ca. 1751); zeven kinderen in Butsel geboren tussen 1785 en 1802; Catharina is wellicht ook de moeder van Joannes Baptista Van Weddingen (doopsel Butsel 7 april 1782, onwettig kind van Joannes Van Weddingen en Catharina Wera).

8  Petrus Wera
° (doopsel) Butsel, 29 juni 1764 (peter Petrus Scheijs, meter Maria Philippa Scheijs)
† Roosbeek, 28 september 1801
x Roosbeek, 28 mei 1786 met Maria Elisabetha Van Haegendoren (°Roosbeek 26 april 1765, dochter van Joannes en Anna Catharina De Vroij – †Roosbeek 14 februari 1848 (weduwe van Guilielmus Vanderwaeren; Elisabetha trouwde met Vanderwaeren -34 jaar en geboren en wonende in Oplinter- te Roosbeek op 23 januari 1803); het echtpaar Wera-Van Haegendoren kreeg in Butsel acht kinderen tussen 1786 en 1802.

Uit doopakten van het eind van de 18de eeuw waarin vader Joannes Georgius en moeder Maria Helena als doopgetuigen staan opgetekend, leren we dat ze beiden niet konden schrijven.
Uit de bevolkingstellingen blijkt dat zij als pachters voor Butsel een niet-onaanzienlijke boerderij hadden.

Uit de bevolkingstelling 1755 van Neerbutsel:
Jan Joris Wera, ‘pachter van een ploege’, vrouw, 3 kinderen (zonen van 8, 6 en ½ jaar), 5 ‘domestiquen’, 1 ‘verckenshoeder’ van 10 jaar

Uit de bevolkingstelling 1796 van Neerbutsel:
– Jean J… Wera: 67 jaar, ‘fermier’ (pachter), °Lubbeek, sinds 48 jaar in Neerbutsel
– Marie Helene Coenegras: 65 jaar, °Butsel
– Henri Wera: zoon, 45 jaar, °Butsel
– 3 ‘domestiques’ en 2 ‘servantes’
– neefje Jean Baptist Van Weddingen: 13 jaar

Neerbutsel op de Ferrariskaart uit de jaren 1770

Joseph Wera (1781-1857, mijn betovergrootvader – zie vorig bericht) was de jongste zoon uit het gezin Wera-Vranckx.

Ouders (= mijn oudouders, generatie VI)

Jacobus Michael Wera
° (doopsel) Neerbutsel, 7 mei 1747 (zoon van Joannes Georgius Wera en Maria Helena Coenegras; peter Jacobus Scheijs, meter Anna Strobants)
† Kerkom, 29 juli 1820 (om 12 uur ’s nachts, 73 jaar; begraven met koordienst door pastoor Wouter Van Relegem)

Maria Catharina Vranckx
° (doopsel) Roosbeek 5 september 1743 (dochter van Petrus Franciscus Vranckx en Maria Van Weddinghen; peter Henricus Van Weddinghen, meter Maria Catharina Huens)
† Kerkom, 16 november 1819 (om 10 uur ’s morgens, 76 jaar; begraven met koordienst)
[Wordt in verschillende akten foutief Anna Catharina genoemd.] 

Jacobus en Catharina trouwden te Roosbeek op 25 augustus 1771 (met dispensatie voor bloedverwantschap in de derde graad; getuigen: pater Goemans, karmeliet, en Joannes Vranckx; pastoor Hoebanx). Jacobus was toen 24 jaar, Catharina bijna 28.

Het echtpaar Wera-Vranckx verhuisde met zijn vier oudste kinderen van Butsel naar Kerkom en woonde daar vanaf 1781 (of 1780) als pachters op de hoeve van het Hof van Kerkom (voorganger: Henricus Bax die in 1780 overleed). Afstammelingen van hen zullen daar tot de jaren 1910 verblijven.
Jacobus Wera was in 1792 de grootste strobezitter van Kerkom* en dus meer dan waarschijnlijk de grootste boer, zoals ten andere ook zijn opvolgers op de kasteelhoeve.
Jacobus was schepen van Kerkom van 27 juli 1785 tot 30 augustus of eind 1795.
Na de annexatie bij Frankrijk op 1 oktober 1795 werd ‘Jacques Michel’ Wera door de overheid tot ‘agent municipal’ aangesteld, in afwachting van verkiezingen. Maar in de loop van het daaropvolgende jaar kwam daar een eind aan: ”Citoyen Wera a donné sa démission comme administreur, asmatique, fort incommode, ne savant lire ni écrire.” Waren dat de echte redenen of wou hij niet langer meewerken met het vreemde bestuur? Ook in andere gemeenten hielden bestuurders het toen voor bekeken.**
In 1808 evenwel, onder het napoleontisch bewind, werd Wera maire/burgemeester en bleef dat tot 1815. Zijn afstammelingen zullen tot 1909 meestal het Kerkomse burgemeestersambt bekleden.

Het centrum van Kerkom rond de kerk in de tijd dat Jacobus Wera de hoeve van het Hof van Kerkom betrok.
Detail van de Ferrariskaart uit 1777.

Kinderen***

1 Petrus Franciscus Wera
° (doopsel) Roosbeek, 3 november 1771 (peter Petrus Franciscus Vranckx, meter Maria Helena Coengras)
† Roosbeek-Neerbutsel, 5 april 1857
x met Maria Elisabeth Vangramberen (° -doopsel- Binkom 26 januari 1771, dochter van Jacobus Vangramberen en Maria Catharina Scheijs – †Roosbeek-Neerbutsel 15 mei 1845)

Van het paar Wera-Vangramberen werden in Butsel tussen 1798 en 1815 zeven kinderen geboren; misschien waren het er acht.

2 Joanna Maria Wera
° (doopsel) Butsel, 20 januari 1774
Staat bij het gezin Wera-Vranckx vermeld in de bevolkingstelling van het jaar IV (1796) voor Kerkom.
Moet buiten Kerkom zijn getrouwd en/of gestorven.

3 Jacobus Wera
° (doopsel) Butsel, 19 oktober 1776 (peter Jacobus Vranckx, meter Anna Maria Wera)
† Binkom, 16 januari 1848 (was toen landbouwer en schepen, met adres: wijk Hel nr. 1; nu – volgens P. Kempeneers, Binkomse plaatsnamen, p. 178 – Helstraat 28, kadasternummer C 372-375 – aanvulling van 09-05-2013)
x Binkom, 12 februari 1806 met Anna Maria De Cupere (°Binkom 18 april 1784, dochter van Antonius Ludovicus De Cupere en Maria Theresia Scheys – †Binkom 3 juli 1849)

Het ouderpaar Wera-De Cupere kreeg in Binkom tussen 1806 en 1825 acht kinderen.  

4 Petrus Wera  
° Butsel, 27 januari 1779 (dezelfde dag gedoopt, peter Petrus Durinckx, meter Anna Catharina Wera)
† Vertrijk, 15 februari 1863
x Kumtich, 3 mei 1807 met Joanna Catharina Van Kelecom (°Kumtich 17 december 1785, dochter van Egidius Van Kelecom en Joanna Maria Vranc(k)x – † Vertrijk 27 maart 1858)

Het paar Wera-Van Kelecom kreeg in Vertrijk tussen 1809 en 1830 tien kinderen.

5 Josephus Joannes Wera (mijn voorvader; zie vorig bericht)
° Kerkom, 18 augustus 1781 (om 4 uur ’s morgens geboren en dezelfde dag gedoopt, peter Josephus Jacobus Wynandus Dewyth, meter Domicella Maria Catharina Joanna)
† Kerkom, 11 juni 1857
x Binkom, 27 juni 1816 met Maria Agnes Josepha de Cupere (1787-1856)
Verbleef volgens de bevolkingstelling van het jaar IV (1796) niet bij zijn ouders; hij was toen
15 jaar.

6 Maria Barbara Wera
° Kerkom, 17 augustus 1784 (gedoopt op 18 augustus, peter Franciscus Fets, meter Maria Barbara Vranckx)
† Kumtich, 25 juni 1826 (landbouwster te Kumtich)
x Kerkom, 3 mei 1810 met Jacobus Vanwelde (°-doopsel- Kerkom 10 december 1777, zoon van Jacobus Vanwelde en Cornelia Villers; hij overleed op 52-jarige leeftijd als landbouwer te Kerkom op 19 juli 1830)

Hieronder de handtekening van Jacobus Wera, 1779

_______________________________

* Volgens de strotelling van 1792, gehouden in opdracht van de Staten van Brabant om te onderzoeken wie stro aan het leger kon leveren. Zie hiervoor De boeren van Kerkom in 1790-1792, in: http://hagelandia.skynetblogs.be.

** Zie hiervoor De incompetente agent municipal van Kerkom, in: http://hagelandia.skynetblogs.be.

***  De parochiegegevens van Butsel vind je voor een eerste periode van de 18de eeuw bij die van Roosbeek (doopsels 1702-1761, huwelijken 1716-1761, overlijdens 1702-mei 1762) en voor de daaropvolgende periode bij die van Boutersem.

Mijn overgrootvader Ludovicus Guilielmus Wera (zie vorige berichten) werd geboren te Kerkom als jongste telg in het gezin Wera-De Cupere (het echtpaar Wera-Vranckx waren er zijn grootouders: zie hiervoor het volgende bericht).

Ouders (= mijn betovergrootouders, generatie V)

– Josephus Joannes Wera
° Kerkom, 18 augustus 1781 (zoon van Jacobus Wera en Catharina Vranckx; dezelfde dag gedoopt, peter Josephus Jacobus Wynandus Dewyth, meter domicella Maria Catharina Joanna Dewyth – de familie Dewyth was toen eigenaar van het kasteel.)
† Kerkom, 11 juni 1857 (75 jaar; pastoor Peeters schreef in de marge van zijn parochieregister: “pretor”.)

– Maria Agnes Josepha De Cupere  (‘Decupere’ in Kerkomse akten)
° Binkom, 16 december 1787 (dezelfde dag gedoopt, peter Joannes Petrus De Cupere uit Binkom, meter Maria Agnes Josepha Scheijs uit Lubbeek)
Maria behoorde tot de bekende Binkomse familie De Cupere, waarvan verschillende leden meier/burgemeester waren. Zij was het vierde van de acht kinderen van Jacobus Ferdinandus
De Cupere (°Binkom 16 april 1759 – †Binkom 25 juli 1830) en Petronella Scheijs/Schaes
(°Binkom 19 februari 1757 – †Binkom 17 januari 1830). Dit paar De Cupere-Scheys huwde te Binkom op 18 januari 1780.
† Kerkom, 9 april 1856 (68 jaar)

Josephus en Maria trouwden te Binkom op 27 juni 1816. De bruidegom was 34 jaar, de bruid 28. Beiden waren landbouwers. Hij tekende met ‘Joseph Wera’, zij met ‘Mai De Cupere’.


De handtekeningen onder de huwelijksakte van 27 juni 1816


Joseph Wera volgde zijn vader op als pachter op de kasteelhoeve van Kerkom.
Hij was in de Hollandse periode meier/burgemeester, in opvolging van Petrus Franciscus Fets, vanaf november 1818 tot december 1830.
Dat ambt bekleedde hij ook, opnieuw als opvolger van Franciscus Fets, vanaf januari 1843 tot aan zijn overlijden in juni 1857. Toen werd hij als burgemeester en pachter door zijn jongste zoon Louis opgevolgd.

Bij het overlijden van zijn Binkomse schoonvader Jacobus De Cupere, die pachter was, deelde Wera in de erfenis van 21 ha grond.

Ten noordwesten van de kerk ligt het Hof van Kerkom (kasteel en hoeve).
Uit de ‘Atlas der buurtwegen’ van Kerkom van 1845 (dus in de tijd van Joseph Wera).
De gemeente had 738 inwoners in 1846. *

Kinderen

1  Antonia Wera
° Binkom, 3 april 1817
† Meensel-Kiesegem (waarnaar ze in december 1864 was verhuisd), 23 september 1898
x Kerkom, 6 mei 1841 met Jean Francois/Joannes Franciscus Claes (°Meensel 4 juni 1812, zoon van Dominicus en Joanna Torbeyns, pachters van de hoeve Nysselrode in Meensel, met huidig adres: Nijselrodestraat 8 – †Meensel-Kiesegem 8 juni 1887, landbouwer in Meensel).
Terwijl vader Claes zijn domicilie in Meensel behield, werden hun zeven kinderen tussen 1841 en 1859 op de Kerkomse kasteelhoeve geboren.

2  Petronella Wera
° Binkom, 3 mei 1819 (vader ingezetene van Kerkom, moeder ingezetene van Binkom)
† Kerkom, 13 mei 1891 (vrouw van Petrus Ludovicus Wera, herbergier)
x Kerkom, 26 juli 1860 (41 jaar, landbouwster in Kerkom) met de 26-jarige Petrus Ludovicus Wera (landbouwer in Kerkom, °Kerkom 15 januari 1834, zoon van Petrus Franciscus Wera en Maria Catharina Wera).

Het echtpaar P.L. Wera-Wera heeft als landbouwers in Lubbeek gewoond, op Heideken nr. 26 (Perksilmes). Daar kregen ze twee kinderen die heel jong stierven. In juli 1877 verhuisden ze opnieuw naar Kerkom. Hun boerderij in Lubbeek werd daarna geëxploiteerd door mijn overgrootvader Henricus Fets (zie bericht van 02-09-2007).
In 1901 woonde weduwnaar Petrus Ludovicus als alleenstaande in Malendries, Binckomstraat 9. Op 29 oktober 1903 werd hij te Kerkom uitgeschreven en vertrok hij naar Namen.

3  Petrus Franciscus Wera
° Kerkom, 25 januari 1821 (dezelfde dag gedoopt, peter Petrus Franciscus De Cuper, meter Maria Elisabetha Van Gramberen)
† Binkom, 4 mei 1883
x Binkom, 21 juni 1848 (landbouwer in Kerkom) met Maria Virginia Van Gramberen (°Binkom 11 juli 1825, dochter van Ludovicus Antonius Van Gramberen en Maria Elisabeth Geens – †Binkom 5 november 1854)
xx Binkom, 22 september 1859 met Maria Philippina Cockx (°Binkom 30 juli 1828, dochter van Ludovicus Cockx en Maria Carolina Stockmans; zij hertrouwde in Binkom op 13 juni 1888 met oud-onderwijzer Petrus Eduardus Nackaerts; †Binkom)

Frans Wera was pachter van het Binkomse ‘Santro’-hof (of het Hof van Chantraine, gelegen tussen de kerk en het kasteel, dat tot eind 18de eeuw in het bezit was van de Hospitaalridders of de Orde van Malta). Zijn voorgangers op die hoeve waren zijn schoonvader Ludovicus Van Gramberen, die er ook de eigenaar van was, en (wellicht ook) zijn grootvader aan moederszijde, Jacobus De Cupere.
Rijksarchivaris Wauters schrijft in 1882 dat de hoeve-Wera met 50 ha de grootste van Binkom was.
Frans Wera was ook burgemeester van Binkom van 1874 tot aan zijn overlijden in 1883.
Uit zijn eerste huwelijk werden twee dochters en een zoon geboren. De oudste dochter, Maria Theresia Wera, trouwde in 1869 met Franciscus Callens, gemeenteonderwijzer in Malderen, waar het paar ook ging wonen. In 1889 kochten zij het Hof van Santro van de erfgenamen van weduwe Ludovicus Van Gramberen. Dit eeuwenoude hof werd kort daarop afgebroken. **

4  Ludovicus Guiliëlmus Wera
° Kerkom, 17 februari 1823 (dezelfde dag gedoopt, peter Guilielmus De Cupere, meter Barbara Wera)
† Kerkom, 18 september 1827

5  Eduardus Franciscus Wera
° Kerkom, 12 maart 1825 (dezelfde dag gedoopt, peter Franciscus Wera, meter Joanna Maria Barbara Kersselaers)
† Kerkom, 6 februari 1899. De 27-jarige Arthur Wera, neef en toen onderwijzer, deed mee de aangifte.
Eduardus bleef ongehuwd en woonde en werkte op de Kerkomse kasteelhoeve, waar zijn jongere broer Ludovicus pachter was.

6  Joannes Baptista Franciscus Wera
° Kerkom, 21 maart 1828 (dezelfde dag gedoopt, peter Joannes Baptista Lemmens, meter Maria Catharina De Cupere)
† Binkom, 22 januari 1894
x Binkom, 22 september 1859 met Maria Anastasia Cockx (°Binkom 27 november 1834, dochter van Ludovicus Cockx en Maria Carolina Stockmans – †Binkom 18 maart 1905)

Jan-Baptist was landbouwer en herbergier. Het echtpaar woonde in het centrum van Binkom (“Plaats”). Ze kregen zes (zeven?) kinderen. **

6  Ludovicus Guilielmus Wera  (mijn overgrootvader, zie vorige berichten)
° Kerkom, 29 mei 1832 (dezelfde dag gedoopt, peter Guilielmus De Cupere, meter Anna Maria De Cupere)
† Kerkom, 1 april 1909
x Kerkom, 25 juni 1863, met Maria Justina Kemels (1837-1920)

—————————————————-
* H. Hasquin, Gemeenten van België. Geschiedkundig en administratief-geografisch woordenboek. 1 Vlaanderen, Gemeentekrediet van België, 1980, p. 472-473. 

**  Vader Joseph Wera trouwde, zoals trouwens ook zijn oudere broer Jacobus (zie volgend bericht), met een De Cupere uit Binkom. Twee van zijn zonen trouwden eveneens in Binkom, waar ze zich ook vestigden, zoals hun oom Jacobus hen had voorgedaan. Later verricht ik meer onderzoek over de Wera’s in Binkom. Zie daarvoor, zoals beloofd, het bericht van 04-02-2016. 

Vroeger woonden ze op een grote boerderij soms met velen samen. Dat stelde ik al vast voor het Kerkomse Heilige Geesthof (Velphoven) toen dat werd bewoond door mijn betovergrootvader Egidius Stroobants.
Bekijken we nu de bewoning van de boerderij van het kasteel (het vroegere zogenaamde Hof van Kerkom*) in de tijd van Louis Wera (zie vorige berichten).
We nemen daarvoor het bevolkingsregister van 1867 (dat tot 1880 loopt) op bladzijde 1 en (vervolg) 158, met het adres: Dorp, Plaats 1.
Het is boeiend het lijstje eens te bekijken.

Het kasteel van Kerkom met rechts de gebouwen van de vroegere boerderij, gelegen langs de Kerkstraat.

1  Wera Guillielmus Ludovicus, landbouwer

2  Kemels Justina, vrouw van nr. 1

3  Wera M. Cordelia, dochter van nr. 1

4  Wera J. B. Raymondus, zoon van nr. 1, overleden op 24-02-1869 (3 jaar oud)

5  Wera Eduardus, broer van nummer 1, landbouwerswerkman (bleef tot aan zijn overlijden in 1899 op de boerderij wonen)

6  Claes P. Vitalis, neef van nr. 1 (zoon van Antonia Wera), landbouwerswerkman, ° Kerkom (boerderij kasteel) 17-04-1846, verhuisde voor 1880 naar Binkom

7  Claes Franciscus, neef van nr. 1 (zoon van Antonia Wera), landbouwerswerkman, ° Kerkom (boerderij kasteel) 28-09-1848 (verbleef ook in 1880 nog op de boerderij)

8  Lamens Guillielmus, koster, ° Hoegaarden 27-10-1835, verliet in oktober 1873 de boerderij en huwde toen met Leonia Stroobants

9  Loosen Bernardus, onderwijzer, ° Halen (Limburg) 31-01-1843

10  Festraets Marcus, landbouwerswerkman, ° Roosbeek 05-04-1845, huwde in april 1870, dan geschrapt als bewoner

11  Kestens Augustus, landbouwerswerkman, ° Kerkom 01-11-1850, verhuisde in oktober 1872 naar Lubbeek

12  Beryken Theresia, landwerkster, ° Binkom 1840, huwde in 1870, dan geschrapt als bewoonster

13  Veson Theresia, landwerkster, ° Kerkom 1845, geschrapt in september 1868

14  Depoorter Eligius, onderwijzer, ° Miskom 20-01-1844, ingeschreven in juni 1867, verhuisde in juli 1868 naar Vissenaken

15  Verreth Joannes Baptista, onderwijzer, ° Bonheiden 06-01-1848, ingeschreven in oktober 1868, verhuisde in juli 1871 naar Bonheiden

16  Wera J.B. Camillus, zoon van nr. 1, ° Kerkom 18-07-1870, + 30 mei 1871

17  Wera J. F. Arthur, zoon van nr. 1, ° Kerkom 14-08-1872 (mijn grootvader)

18  Lindekens Mathilde, dienstmeid, ° Antwerpen 16-12-1853, ingeschreven in februari 1872 komende van Antwerpen**

19  Lawaen Franciscus, dienstknecht, ° Antwerpen 02-01-1857, ingeschreven in juni 1875 komende van Antwerpen**

20  Wera Pelagia, dochter van nr. 1, ° Kerkom 26-11-1874

21  Laermans Leo, dienstknecht voor de landbouw, ° Glabbeek

22  Desiron Christina, dienstmeid voor de landbouw

23  Vancauwenbergh Evariste, onderwijzer, ° Molenbeek-Wersbeek 1856, verhuisde naar Leuven in juli 1879

24  Legrand Jean, koster (° Tervuren 1853, woonde ook in 1880 nog op de boerderij)

25  Wera M. E. Clementia, dochter van nr. 1, ° Kerkom 23-02-1877

Dit bevolkingsregister werd wellicht opgesteld in het voorjaar van 1867 (op basis van het koninklijk besluit van 31 oktober 1866). De nummers 14 en verder betreffen dus personen die nadien (vanaf juni 1867) op de boerderij werden geboren of er kwamen wonen.
In 1867 werd Louis in zijn bedrijf bijgestaan door onder meer zeven inwonenden: drie familieleden en vier anderen.
Naast meiden en knechten vonden blijkbaar ook andere personen (onderwijzer, koster) voor enkele jaren een onderkomen op het hof. Gelukkig boden stallen en schuur toen ook warme slaapgelegenheid.
Het dienstpersoneel was over het algemeen jong en verliet meestal na hun huwelijk de boerderij. De bevolkingsregisters bevatten evenwel hiaten; zo vermelden ze niet altijd de datum van inschrijving of vertrek.

De schuur van de kasteelhoeve (dateert van begin twintigste eeuw, gebouwd na de afbraak van de oude grotere schuur) 

—————————————————-
*  Het kasteel van Kerkom dateert in zijn huidige vorm van het begin van de twintigste eeuw. Toen de Leuvense professor Pierre Edouard Martens het kasteel in 1877 aankocht, zo schrijft hij zelf, was het eerder een bescheiden landhuis. Het diende tot dan toe als buitenverblijf voor families met domicilie in Leuven en Tienen. De adellijke ‘heren van Kerkhem’ leefden er in een veel vroegere tijd, zij verkochten het hof in de eerste helft van de vijftiende eeuw aan Leuvenaar Jan de Witte.

**  Ook op de molen aan de Velp, waar mijn voorvader Jan-Baptist Kemels woonde, werkten toen enkele knechten die uit Antwerpen kwamen. Was dat een gevolg van de economische crisis van de jaren 1870-1880?

Ludovicus Guilielmus Wera (1832-1909).
Zie ook de berichten van 28-3, 9-4 en 1-5-2010.

Op onze ouderlijke schouw stond een pronkstuk dat vanuit een andere tijd kwam. Het was het geschenk dat voorvader Ludovicus Guilielmus Wera kreeg toen hij in 1907 werd gevierd wegens zijn vijftigjarig burgemeesterschap te Kerkom. Vandaag bevindt het schouwgarnituur, waarvan je hieronder een foto ziet, zich in het Tiense stedelijke museum Het Toreke.

In Museumopener (jg. 4, nr. 1, maart 2003) beschrijft Else Hartoch de pendule met twee kandelaars. Het geheel is gemaakt uit rood marmer, koper en brons in art nouveau-stijl. De pendule is van de hand van L. Van Lint (of Vanlint), werkzaam te Leuven rond 1900. Het uurwerk werd meer dan waarschijnlijk gemaakt door Ferdinand Verger die tussen 1896 en 1914 in Parijs actief was. Boven op het uurwerk staat een bronzen vrouwenfiguur die in de rechterhand een bloem draagt. Mogelijk is de vervaardiger ervan Mathurin Moreau, geboren te Dijon op 18 november 1822 en overleden te Parijs op 14 februari 1912, of één van zijn leerlingen, Auguste of Louis Auguste Moreau.
Aan het uurwerk is een koperen plaat bevestigd met de inscriptie:
De burgemeesters des Kantons aan hunnen achtbaren collega Louis Eduard Wera ter gelegenheid van zijner vijftigste verjaring als burgemeester te Kerkom en van zijne benoeming in  1857  het Leopolds Orde  1907. *

Je weet al dat Louis Wera op 25-jarige leeftijd in de voetsporen van zijn vader Joseph trad die tot aan zijn overlijden (11 juni 1857) burgemeester van Kerkom was. Louis stierf op 1 april 1909, ook als burgemeester.

Ter gelegenheid van de viering in 1907 werd er aan het kasteel ook een groepsfoto gemaakt:

We herkennen vooraan op de foto Louis Wera (met eretekens). Rechts naast hem zien we Charles/Karel Martens, de bewoner van het kasteel, die in 1912 burgemeester werd en dat bleef tot aan zijn overlijden in november 1921. Links van Louis zitten mevrouw Martens (aldus vertelt haar familie me) en pastoor J.-F. De Beukeleer. Rechts op de foto, naast Karel Martens, staat Arthur Wera, de zoon van Louis, die toen al zeven jaar gemeentesecretaris was.
Ik vermoed, afgaande op gelijkenissen, dat de man staand op de eerste rij in het midden, tussen de pastoor en de vrouw, Judocus Fets is. Hij was de toenmalige eigenaar van het Hof ten Male en een van de twee schepenen. Na het overlijden van Wera bestuurde Judocus twee jaar de gemeente als schepen-voorzitter totdat Karel Martens na de verkiezingen van oktober 1911 als burgemeester aantrad. Judocus bleef schepen tot aan zijn overlijden in 1920.

Wie van Kerkom of van het kanton Glabbeek ontdekt op de foto een familielid? Graag kijk ik uit naar uw reactie.

————————————————-
* De vermelding van ‘Eduard’ is wellicht een vergissing, of is er een andere verklaring voor? Een oudere broer van Ludovicus heette Eduardus Franciscus.

De geboorteakte van Ludovicus Guilielmus Wera

Op 29 mei 1832, twee jaar na de Belgische Revolutie, werd om 5 uur ’s morgens Ludovicus Guilielmus Wera te Kerkom (Boutersem) geboren. Hij was het zesde en jongste kind van Josephus Joannes Wera, 51 jaar, en van de uit Binkom afkomstige Maria Agnes Josepha De Cupere, 45 jaar. Burgemeester Petrus Franciscus Fets nam akte van de geboorte. Pastoor J.B. Peeters doopte het kind nog dezelfde dag. Peter was Guilielmus De Cupere, meter Anna Maria De Cupere.
In de geboorteakte staan als voornamen Ludovicus Guilielmus, maar hijzelf tekende later steeds als ‘Guillielmus Ludovicus’. De roepnaam was Ludovicus/Louis.
Een ouder broertje met dezelfde voornamen was in 1827 gestorven.

Toen vader Joseph Wera in juni 1857 overleed, werd de 25-jarige Louis, de jongste zoon, zijn opvolger. Hij werd pachter van de kasteelhoeve en burgemeester.
De Wera’s waren sinds 1780 bewoners van de Kerkomse kasteelhoeve; Louis vormde de derde generatie. Van boeren hadden ze blijkbaar verstand. Zoals veel Hagelandse Wera’s waren ook die van Kerkom afstammelingen van Henricus Wera die in de eerste helft van de 18de eeuw de pachter was van de Lubbeekse Herendaalhoeve (eigendom van de Parkabdij). Volgens toenmalig rijksarchivaris Wauters was de boerderij van Louis Wera rond 1880 de belangrijkste landbouwexploitatie van Kerkom, tussen 30 en 40 ha groot (1). In bepaalde periodes leefden ze op de kasteelhoeve met velen samen (zie hiervoor een van de volgende berichten).

De toegang langs de Kerkstraat tot de vroegere kasteelhoeve

En dan dat merkwaardig lange burgemeesterschap van pachter Louis Wera: vanaf de verkiezingen van oktober 1857 tot aan zijn dood in april 1909, een periode van meer dan 51 jaar. Ook al was Kerkom niet groot (802 inwoners in 1856 en 1013 in 1910), Louis ondertekende onder meer honderden akten van de burgerlijke stand: van januari 1858 tot augustus 1908, toen hij zich wegens gezondheidsredenen als ambtenaar van de burgerlijke stand liet vervangen door schepen Ludovicus Ons en vanaf oktober door Judocus Fets.
De eerste jaren van zijn burgemeesterschap had Louis zijn schoonvader Joannes Baptista Kemels (zie verder) als een van de twee schepenen. Gemeentesecretaris waren tijdens zijn ambtsperiode A.J. Platton (tot april 1858), E.J. Roelants (tot 1900) en Arthur Wera, de zoon van de burgemeester zelf.
Toen Louis vijftig jaar burgemeester was, werd dat met luister gevierd (zie volgend bericht). Na zijn overlijden werden de gemeentezaken een paar jaar geregeld door schepen-voorzitter Judocus Fets (eigenaar Hof ten Male) totdat Karel Martens, advocaat en kasteelbewoner, als nieuwe burgemeester aantrad (2). 

Vanuit mijn vorige bericht weet je al dat Ludovicus Wera in 1863 op 31-jarige leeftijd met de
26-jarige Justina Kemels trouwde. Ze kregen zes kinderen.
Justina was de oudste dochter (tweede van acht kinderen) van Joannes Baptista Kemels, molenaar aan de Velp te Kerkom, en Maria Josephina Vanparys. De molenaar was zowat de belangrijkste ‘industrieel’ van het dorp. Dat beroep was ook voor vader Jan Baptist lonend: hij was in de periode 1860-1870 met 11 ha de belangrijkste privégrondeigenaar die zelf in het dorp woonde (3). De voorouders-Kemels vinden we in Pellenberg en Linden, de familie-Vanparys in Binkom en Lubbeek.

Ludovicus Guilielmus Wera overleed op 1 april 1909. Zijn kinderen Arthur en Clemence deden de aangifte bij schepen Judocus Fets (overlijdensakte nr. 13 van 2 april, opgesteld door Arthur als gemeentesecretaris). Op 5 april werd Ludovicus begraven. Pastoor J.Fr. De Beukeleer schreef bij zijn naam in het parochieregister: “burgimagister per 52 annos.” Zijn vrouw Justina, die in de jaren 1910 binnen Kerkom naar Bijvoorde verhuisde, overleed op 27 november 1920.
De nieuwe bewoners van de kasteelhoeve waren Ferdinand Remy Adams (°Roosbeek 10-05-1877) en Maria Sabina Swinnen.

——————————————————————
(1) A. Wauters, Géographie et histoire des communes belges, dl. 2: Arrondissement de Louvain, Canton de Glabbeek, Brussel, 1882 (anastatische herdruk 1963), p. 91.
Twee oudere broers van Ludovicus, namelijk Petrus Franciscus (1821-1883) en Joannes Baptista (1828-1894) trouwden in Binkom. Zij waren er landbouwers. Zo was Franciscus Wera de laatste bewoner en exploitant van het eeuwenoude Hof van Santro (Chantraine), het restant van de commanderij van de Orde van Malta en de grootste boerderij van Binkom met een areaal van ca. 50 ha. Frans Wera was van 1874 tot 1883 ook burgemeester van Binkom.

(2) In een later bericht krijgt de gemeentepolitiek van Kerkom bijzondere aandacht.

(3) L. Vanhove, De eigendomsstruktuur in Kerkom in de tweede helft van de 19e eeuw, in: Oost-Brabant, jg. 18, 1981, nr. 4, p. 218-226.

Arthur Wera (zie berichten van 30-01 en 20-02-2010) werd geboren als vierde kind in het Kerkomse gezin Wera-Kemels. Het gezin woonde in de kasteelhoeve, met als adres in de bevolkingsregisters Plaats 1/Dorp 1 (nu Kerkstraat).

Ouders

– Ludovicus Guilielmus Wera (° Kerkom 29 mei 1832 – + Kerkom 1 april 1909)
Ludovicus/Louis was zoals zijn vader Josephus pachter op de kasteelboerderij en burgemeester.

– Maria Justina Kemels (° Kerkom 15 maart 1837 – + Kerkom 27 november 1920)
Justina was de oudste dochter (tweede van acht kinderen) van Joannes Baptista Kemels, molenaar aan de Velp te Kerkom, en Maria Josephina Vanparys.

De 31-jarige Ludovicus en de 26-jarige Justina huwden te Kerkom op 25 juni 1863. De getuigen waren Eduadus Wera, broer van de bruidegom, en Franciscus Kemels, broer van de bruid, beiden landbouwers in Kerkom. De bruidegom had aan zijn militieverplichtingen voldaan. Een huwelijkscontract was gesloten op 18 juni 1863 bij notaris Verstraeten in Lubbeek. Op diezelfde 25ste juni trouwden ze, na drie roepen, ook voor de kerk; priester van dienst was Ghisbertus Vincx, pastoor in Kerkom van 1861 tot 1867.

Zie ook het latere bericht van 12-08-2014: De portretten van Louis Wera en Justine Kemels.

Kinderen

1  Maria Cordelia Wera
° Kerkom, 28 maart 1864; gedoopt op 29 maart (peter oom Eduardus Wera, meter grootmoeder Maria Josepha Kemels-Vanparys)
+ Wezemaal, 14 december 1954
x Kerkom, 23 mei 1900, met Petrus Josephus Billion, handelaar, wonende te Wezemaal,
° Wolfsdonk-Langdorp 28 maart 1854, weduwnaar van Maria Pelgrims (+ Wezemaal 2 september 1898), zoon van wijlen Henricus Billion en Antonetta Bergen
Cordalies ouders waren op de huwelijksplechtigheid aanwezig. Getuigen langs haar kant waren broer Arthur, destijds onderwijzer in Lubbeek, en oom Felix Kemels, “maalder”.
Cordalie en Jozef/Joseph kregen een zoon: Josephus Ludovicus Arthur Billion. Hij werd geboren te Wezemaal op 8 februari 1902 en overleed er op twintigjarige leeftijd op 17 april 1922. Vermelden we hier nog dat de twee dochters uit het eerste huwelijk van Jozef respectievelijk als kleuter en zuigeling stierven.
Cordalie had bij haar huwelijk geen beroep. In de geboorteakte van haar zoon uit 1902 wordt ze samen met haar man als winkelier vermeld. Bij zijn eerste huwelijk in 1879 woonde Jozef in Rotselaar en was hij orgelmaker-handelaar; hij werkte in het atelier van orgelbouwer Leonardus Drijvers. Bij de bouw van het gemeentehuis van Wezemaal in 1898 was hij schepen. (In dat oud-gemeentehuis is nu het Bezoekerscentrum van de Hagelandse Wijn gehuisvest.)
Jozef overleed te Wezemaal op 13 januari 1933. Over zijn grafsteen die opnieuw opdook lees je in het bericht van 22-11-2014. *

2  Joannes Baptista Raymondus Wera
° Kerkom, 31 augustus 1865; dezelfde dag gedoopt (peter grootvader Joannes Baptista Kemels, meter tante Antonia Wera)
+ Kerkom, 24 februari 1869

3  Joannes Baptista Camillus Wera
° Kerkom, 18 juli 1870; gedoopt op 19 juli (peter grootvader Joannes Baptista Kemels, meter tante Antonia Wera)
+ Kerkom, 30 mei 1871

4  Joannes Franciscus Arthur Wera (mijn grootvader)
° Kerkom, 14 augustus 1872 om 8 uur ’s morgens; dezelfde dag gedoopt door pastoor De Greef (peter oom Franciscus Kemels, meter tante Petronella Wera)
+ Kerkom, 4 maart 1945
x Kerkom, 7 mei 1913, met Maria Helena Celestina Fets (1879-1954)

5  Maria Pelagia Leonia Wera
° Kerkom, 26 november 1874; gedoopt op 27 november (peter oom Franciscus Wera, meter tante Maria Leonia Kemels)
+ Lubbeek (rusthuis Sint-Catharina), 19 juli 1957

6  Maria Emerentia Clementia Wera
° Kerkom, 23 februari 1877; dezelfde dag gedoopt (peter oom Joannes Baptista Wera, meter tante Emerentiana Kemels)
+ Wezemaal, 22 februari 1950
(Clemence was de meter van mijn broer Guido.) 

De ‘groottantes uit Wezemaal’:
onderaan Cordalie en haar man Jozef,
bovenaan links Clemence en rechts Pelagie

Arthur Wera bereikte dus als enige zoon de volwassen leeftijd. Zijn twee broers stierven nog voor zijn geboorte, respectievelijk als kleuter en als zuigeling.
Zus Cordalie volgde in 1900 na haar huwelijk haar man naar Wezemaal.
Tussen 1910 en 1920, na de dood van haar man Louis, verlieten Justine en haar kinderen de kasteelhoeve en hadden zij als nieuw adres in Kerkom: Bijvoorde, Berg 37 (later nummer 18).
Door zijn huwelijk in 1913 kwam zoon Arthur op het Kerkomse Hof ten Male terecht.
Na de dood van hun moeder trokken Pelagie en Clemence in het voorjaar van 1923 naar Wezemaal. Daar woonden ze samen met hun oudere zus Cordalie in het dorpscentrum (Dorp 85) in een groot huis, met een al even grote tuin – nog groter in mijn herinnering. Na hun dood verkochten de erfgenamen (mijn ouders en tante) eind jaren vijftig huis en grond aan de gemeente, die aan een fruitmarkt dacht. Het is vandaag een grote parkeerplaats (Wezemaalplein langs de Steenweg op Nieuwrode).

Na het overlijden van zijn moeder Justine op 27 november 1920 schreef Arthur het volgende briefje naar zijn zus Cordalie en schoonbroer Joseph in Wezemaal:

In een volgende bijdrage blijven we wat langer stilstaan bij het leven en werk van vader Ludovicus Wera, mijn/onze overgrootvader. 

————————–
* De verre voorouders van Joseph Billion zouden in Champagne hebben geleefd. Eind 17de eeuw trokken ze naar Beieren. Via Antwerpen kwamen ze later in Langdorp terecht. Meer genealogische gegevens over deze familie vind je in de Geneanet-stamboom van Ivo Billion (billion1).
Over de Rotselaarse orgelbouwer Leonardus Drijvers (1827-1892) lees je meer in het artikel van Jan Vander Elst in het ‘Haachts Oudheid- en Geschiedkundig Tijdschrift’, jaargang 32, nr. 3.