Een zoektocht naar de afstamming en jeugdjaren van Louis Wera
Een verre Wera-verwant vroeg me of ik niet meer gegevens had over zijn overgrootvader Louis Wera (1867-1944), die een likeurhandel in het centrum van Lubbeek had. Wie was zijn vader? Waar bracht hij zijn kinderjaren door?
Enkele jaren geleden al zag ik Louis’ graf op het oude kerkhof van Lubbeek, aan de zuidkant van de kerk. Hij ligt er begraven samen met zijn vrouw en dochter Victoire. Louis stierf in Lubbeek op 29 december 1944 (info gemeente).
Bij mijn recente zoektocht kreeg ik eerst de huwelijksakte van Louis in handen. Hij wordt erin Petrus Franciscus Wera genoemd; over die naam lees je hieronder meer.
Het huwelijk werd gesloten in Lubbeek op 4 november 1891. In de huwelijksakte nr. 17 van de burgerlijke stand lezen we onder andere de volgende gegevens:
Bruidegom: Petrus Franciscus Wera, 24 jaar, geboren te Kerkom, ‘likorist’, woonachtig in Brussel.
Bruid: Maria Elisabeth Meeus, 26 jaar, geboren in Lubbeek, landbouwster, woonachtig in Lubbeek.
Zij sloten een huwelijkscontract bij notaris Arthur Joseph Peeters in Lubbeek.
Eén van de getuigen was Henricus Meeus, ‘kozijn’ van de bruid, 59 jaar, wonende in Brussel, ‘likorist’.
Echtgenote Maria Elisabeth Meeus werd geboren in Lubbeek op 14 februari 1865 als dochter van Joannes Petrus Meeus, 42 jaar, en Anna Ludovica Huygens; zij waren landbouwers. In het Lubbeekse bevolkingsregister van 1881 en volgende jaren (bladz. 281) lezen we dat vader Meeus geboren was in Sint-Pieters-Rode op 12 november 1821 en zijn vrouw in Lubbeek op 13 november 1821. Als adres hadden ze ‘Droogenhof’, gelegen naast het ‘Heideken’. Ook Louis heeft daar na het sluiten van zijn huwelijk in 1891 een tijdje gewoond; hij (‘Pierre Franciscus’) staat bij het gezin Meeus onder nummer 7 vermeld.
Maria Elisabeth overleed in Lubbeek op 2 juli 1934 (info uit bevolkingsregister).
Het echtpaar Louis Wera-Meeus kreeg veel kinderen.
Uit de Lubbeekse geboorteregisters tot 1900 en de latere bevolkingsregisters noteerde ik de geboorte van de volgende kinderen:
1 Joannes Baptista Eugenius (‘Eugenius’ onduidelijk), Leuven 20 juli 1892
2 Joannes Emilius, Lubbeek 1 juli 1893
3 Henricus Joseph, Lubbeek 26 januari 1895
4 Anna Maria Victoria, Lubbeek 26 januari 1896
5 Maria Ludovica, Lubbeek 22 december 1897
6 Petrus Theophilus, Lubbeek 23 mei 1899
7 Maria Virginia Ghislena, Lubbeek 18 februari 1901
8 Maria Octavia Clementina, Lubbeek 23 oktober 1902
9 Julius Vitalis, Lubbeek 20 (?) maart 1904
In de bevolkingsregisters van 1891-1900 (folio 12) en 1901-1920 (blad 59) wordt ‘Dorp, Hond’ als adres van het gezin Wera-Meeus vermeld, met in 1891 het nummer 13 en in 1901 het nummer 57; dat kan dezelfde woning geweest zijn want de straatnummers werden vaak aangemaakt door de ambtenaar die het bevolkingsregister opstelde. ‘De Hond’ is het deel van Lubbeek-centrum dat naar Kerkom leidt; oudere mensen noemen het stuk van onderaan het klooster tot aan de lagere school nog ‘Op den Hond’ (info van o.a. Kris Scheys, Heemkundige Kring Libbeke).
In het bevolkingsregister 1901-1920 wordt ‘likorist, herbergier’ vermeld als het beroep van Louis. Zijn echtgenote kreeg geen beroep toegewezen.
Het vroegere huis van Louis, niet groot en ondertussen wat verbouwd, draagt vandaag het nummer 9 van de Dorpsstraat (het staat te koop). Deze info kreeg ik van Philemon Wera (Gellenberg 15) en van Marcel Vleminckx (Dorpsstraat 13). De nu ca. 85-jarige Marcel (destijds schoenenverkoper en onderhoudsman in de tegenoverliggende zustersschool) herinnert zich buur Louis nog goed: wat kromme benen, sigaar in de mond, vertrekkend met paard en koets om als ‘grossist’ van likeuren, wijnen en rookgerief cafés te bedienen.
We zagen dat Louis bij zijn huwelijk in Brussel woonde. Wellicht was dat bij Henricus Meeus, getuige bij het huwelijk en familielid van de bruid, die er een likeurzaak had.
Na het overlijden van Louis zette dochter Victoire de Lubbeekse winkel verder.
Over de afkomst van Louis.
In de Kerkomse geboorteakte nummer 2 van 29 januari 1867 lezen we:
Maria Catharina Wera (70 jaar, landbouwster, geboren in Neerbutsel en woonachtig in Kerkom) meldt aan burgemeester G. Ludovicus Wera (mijn overgrootvader langs moederskant, zie de berichten van deze blog van 28-03-2010 tot 26-05-2010) de geboorte van een kind van haar dochter Maria Octavia Wera (29 jaar, landwerkster, wonende in Kerkom): Petrus Franciscus Wera, °28 januari 1867.
De jongen werd op 29 januari gedoopt onder de naam ‘Petrus Ludovicus’. Peter was Ludovicus Wera en meter Catharina Wera. Catharina was meer dan waarschijnlijk zijn grootmoeder Maria Catharina en Ludovicus zijn oom Petrus Ludovicus. Over deze Ludovicus hieronder meer.
Zijn officiële voornamen ‘Petrus Franciscus’ (ook de naam van zijn grootvader langs moederszijde) berusten wellicht op een vergissing. De pastoor hoorde bij het doopsel de naam ‘Petrus Ludovicus’ vallen (zijn peter heette ook zo) en zo werd de roepnaam van de jongen ‘Louis’.
Een week na Louis’ geboorte, op 6 februari 1867 om 11 uur ’s avonds, overleed zijn moeder Octavia. In het parochieregister, dat wellicht foutief als sterfdatum 7 februari geeft, lezen we dat zij op 8 februari werd begraven.
Octavia was geboren te Kerkom op 26 januari 1838 en kreeg toen de namen ‘Maria Barbara Octavia’.
En de vader van Louis?
In de nog bestaande archieven van Kerkom is er nergens sprake van de vader van Louis. En de mogelijke ‘getuigen’ zijn inmiddels gestorven …
Wie kan die vader geweest zijn? Een ‘bemiddeld man’, zoals werd verteld? Octavia was ‘landwerkster’ en de kans is reëel dat zij dat was op de boerderij van mijn overgrootvader, die vlakbij haar woning lag – veel grote boerderijen waren er daar in Kerkom niet. De hoevegebouwen, waarin heel wat mensen woonden, maakten deel uit van het kasteelcomplex en daarin verbleven vooral tijdens de zomer ‘welgestelden’ uit de hogere burgerij van Tienen en Leuven …
Een kleinzoon van Louis schrijft dat hem werd verteld dat door het overlijden van Octavia het voorgenomen huwelijk niet meer kon plaatsvinden. Moest dat waar zijn, ging het wellicht niet om een ‘kasteelbewoner’ of een dergelijke persoon …
Louis werd geboren in de woning-herberg van zijn grootmoeder Catharina Wera, gelegen aan de kerk. Het was natuurlijk een plek waar veel volk over de vloer kwam. En er leefden daar ook ongehuwde dochters … Op 1 april 1843 werd er geboren Maria Barbara Wera, de natuurlijke dochter van de twintigjarige Anna Maria Wera, zus van Louis’ moeder. Een tweede natuurlijk kind van haar was Henricus Josephus, geboren op 20 februari 1846. Een derde natuurlijk kind was Petrus Ludovicus, geboren op 2 februari 1849 en overleden op 6 december 1852. De eerste twee kinderen werden veel later gewettigd door het huwelijk op 16 juni 1859 tussen Joannes Franciscus Laenen en Maria Elisabeth Wera (wellicht andere naam voor Anna Maria?). In het kleine Kerkom was de geboorte van een natuurlijk kind heel uitzonderlijk!
Het staat alleszins vast dat de moeder van Louis geen huwelijk sloot voor de geboorte van haar eerste kind. Dat zou inderdaad mogelijk kunnen wijzen op een biologische vader van een zekere stand, maar ook op een man zonder bestaansmiddelen …
En wat gebeurde er met Louis na het overlijden van zijn moeder?
Voortgaande op het Kerkomse bevolkingsregister van 1867 en volgende jaren (bladz. 3) leefde Louis bij zijn grootmoeder Maria Catharina Wera, weduwe van Petrus Franciscus Wera (†6 maart 1850). Haar woning stond aan de kerk, Plaats nr. 3, waar zij landbouwster was, maar waar zij en haar overleden man, zoals hierboven al verteld, ook een herberg hadden. Franciscus kreeg in officiële documenten de volgende beroepen toegeschreven: ‘landbouwer, winkelier, herbergier, tapper’. Louis staat bij het gezin vermeld onder nummer 5.
Datzelfde bevolkingsregister van 1867 geeft als info dat Louis, alias Petrus Franciscus, in januari 1877 in Kerkom werd uitgeschreven en dat hij naar Roosbeek verhuisde. De toen tienjarige Louis volgde zijn oudere neef Josephus Laenen (°Kerkom 20 februari 1846) en diens vrouw en kinderen naar de buurgemeente. De Laenens woonden tot dan ook in bij grootmoeder Catharina.
Maar dan duikt een probleem op met de bevolkingsregisters (en met de voornaam van Louis). In het volgende Kerkomse bevolkingsregister dat wellicht pas in 1881 werd opgemaakt, vinden we grootmoeder Maria Catharina (nr. 3) terug samen met haar zoon Petrus Ludovicus (nr. 1) en diens vrouw, en als persoon nummer 4: Petrus Ludovicus Wera, neef van nummer 1 en geboren te Kerkom in 1867. Dat is beslist onze Louis, die in andere officiële akten nooit met die naam wordt genoemd. Bleef hij dan toch in Kerkom wonen, keerde hij terug van Roosbeek, of is dit een vergissing? Het is geweten dat de bevolkingsregisters fouten en onvolledigheden bevatten. Bovendien kan er niet nagetrokken worden waar Louis eventueel in Roosbeek woonde. Alle registers van de burgerlijke stand van die gemeente gingen in de Eerste Wereldoorlog bij de brand van het gemeentehuis (en respectievelijk voor de kopies ervan de brand van het Leuvense justitiepaleis) verloren.
Ik vermoed – ben daar vrijwel zeker van – dat Louis nooit naar Roosbeek trok, maar dat hij in het bevolkingsregister van 1867 foutief werd uitgeschreven; alleen zijn neefjes Laenen vertrokken. Het is meer aanneembaar dat hij in Kerkom bleef wonen bij zijn grootmoeder en zijn peter Ludovicus. Rond 1880 had hij als officieel adres alleszins Kerkom.
Louis’ peter, Petrus Ludovicus Wera (°Kerkom 15 januari 1834), trouwde op 26 juli 1860 in Kerkom met de veel oudere Petronella Wera (°Binkom, 3 mei 1819, oudere zus van mijn overgrootvader G.L. Wera). Zij verlieten Kerkom op 1 september 1860 en werden pachters op een boerderij in Lubbeek, op het Heideken (nr. 26), dichtbij de grens van Lubbeek en Kerkom (het stuk land of het adres werd ook ‘Parkzielemis, Sillemis’ genoemd). Op 19 augustus 1861 kregen zij daar een dochter die na de geboorte overleed; op 29 maart 1865 werd dochter Maria Antonetta Julia geboren, die een maand later overleed.
Ludovicus en Petronella verlieten op 20 juli 1877 hun Lubbeekse boerderij en trokken opnieuw naar Kerkom, waar ze dus aan de ‘Plaats’ samenwoonden met hun (schoon)moeder Catharina. Hun vroegere Lubbeekse boerderij werd nu gepacht door mijn andere overgrootvader, Lambertus Henricus Fets. Na hem kwam de grotere hoeve in handen van de (via de stam Fets aan mij verwante) Van Kelecoms, en is dat vandaag nog. Het huidige adres is ‘Struisveldweg 1’; oude gebouwen staan er evenwel niet meer. Zie hiervoor ook het bericht van 02-09-2007 op deze blog.
Zou het niet kunnen dat onze Louis daar op het Lubbeekse Heideken, niet zo ver van de woning van zijn Kerkomse grootmoeder, in die vrij grote hoeve verschillende jaren heeft gewoond, terwijl hij officieel ingeschreven bleef in Kerkom? En dat zijn peter Ludovicus de familie Meeus kende? Die woonde ten andere op het op wandelafstand gelegen Drogenhof. Een dienstmeid van Ludovicus heette bovendien Maria Josepha Meeus (°Binkom 1841), alhoewel de naam ‘Meeus’ in die streek nog wel voorkwam.
Of werd Louis opgevangen op de Lubbeekse Herendaelhoeve gelegen aan de grens met Pellenberg? Ik vind zijn naam daar evenwel niet terug, en er bestonden bovendien geen nauwe (familiale) banden tussen de negentiende-eeuwse Wera’s en de toenmalige Herendaelpachters Scheijs en (vanaf 1883/84) Theys.
Jef Theys (°1928), vader van de huidige Herendaelexploitant Luc, herinnert zich Louis nog goed. Men was daar op Herendael – zijn vader heette Theofiel en zijn grootvader Jef – immers ‘niet vies van een witteke’. Moest onze Louis op Herendael opgevangen geweest zijn, had Jef, een man met een levendig, scherp geheugen, daar zeker weet van gehad. Zo hoorde hij wel aan tafel vertellen dat Louis als wees met zijn likeurzaak toch goed geboerd had.
Louis’ grootmoeder Catharina Wera overleed te Kerkom op 30 juni 1883.
Tante Petronella Wera overleed te Kerkom op 13 mei 1891. Haar man Ludovicus was toen herbergier aan de kerk; hij had dus blijkbaar de job van zijn ouders overgenomen. In 1901 woonde weduwnaar Ludovicus als alleenstaande in Malendries, Binckomstraat 9. Op 29 oktober 1903 werd hij te Kerkom uitgeschreven en vertrok hij naar Namen. Daarvoor heb ik geen verklaring.
Over Louis’ grootouders en overgrootouders
Louis’ grootmoeder Maria Catharina Wera werd geboren en gedoopt te Neerbutsel op 14 augustus 1798 (het parochieregister plaats bij de geboorte ‘Thenis’, Tienen?). Zij was de dochter van Petrus Franciscus Wera (°Roosbeek 3 november 1771 – †Neerbutsel 5 april 1857) en Maria Elisabeth Vangramberen (°Binkom 26 januari 1771 – †Neerbutsel 15 mei 1845).
Catharina trouwde op 18 december 1823 in Neerbutsel met Petrus Franciscus Wera. Hij werd geboren te Butsel op 18 september 1794 als zoon van Petrus Wera (°Butsel 29 juni 1764 – †Roosbeek 28 september 1801) en Maria Elisabetha Van Haegendoren (°Roosbeek 26 april 1765 – †Roosbeek 14 februari 1848).
Catharina en Franciscus, die naar Kerkom trokken, waren verwant aan elkaar. Joannes Georgius Wera die in Butsel woonde (zie het blogbericht van 01-11-2010), een van de zonen van de Lubbeekse Herendaelpachter Henricus en ook mijn voorvader, was de grootvader van Franciscus en de overgrootvader van Catharina.
Zoals al vermeld overleed Franciscus te Kerkom op 6 maart 1850 en Catharina op 30 juni 1883.
Verslag van juni 2012.
Correcties en aanvullingen welkom!
Cortbeke: een familiegeschiedenis 