In de vorige aflevering van deze weblog vond je de samenstelling van het gezin van onze betovergrootouders Lucas Fets en Ermelindis Maria Barbara Coeckelberghs. Intussen ontdekte ik dat je die gezinskaart al vroeger kreeg, maar nu is ze toch vollediger.
Dankzij onderzoek van de bevolkingsregisters van Kumtich vond ik over het gezin van Lucas Fets nieuwe gegevens, die niet allemaal overeenkomen met datgene wat ik vroeger vertelde. Het verhaal over het verleden is nooit voltooid.
In de herfst van 1846 leefde het gezin te Breisem (Kumtich) in het huis met nummer 27, later veranderd in 24. Uit het register samengesteld in 1866 blijkt dat het huis aan de Kruisboomweg stond. Waar die straat liep valt nog nog te achterhalen: is een deel van de huidige Kerkomstraat die langs de Sint-Corneliuskapel loopt plus het eerste deel van de Billighoutstraat.
In die herfst van 1846 was Lucas 61 jaar, zijn vrouw 42. Het gezin telde toen zeven kinderen. Onze overgrootvader Lambertus Henricus was 10 jaar.
Het landbouwersgezin had één inwonende knecht.
Ik ging er tot nu toe vanuit dat Lucas naar Kerkom in 1863 verhuisde, na de dood van zijn broer Petrus Franciscus, eigenaar van het Hof van Male. Maar uit het bevolkingsregister blijkt nu dat hij zich in Kumtich al liet uitschrijven in december 1856. (Er staat evenwel ook dat hij vertrok op 3 december 1857; wellicht is een van beide datums fout). Hij ging in Kerkom wonen, samen met zijn vrouw en kinderen Maria Helena, Lambertus Henricus (onze 18-jarige overgrootvader), Joannes Franciscus en Maria Justina. Ook hun knecht verliet toen Kumtich.
Op de boerderij in Breisem bleven achter: Maria Carolina (28 jaar, oudste kind), de oudste broer Ludovicus Guilelmus (26 jaar), maar ook de 13-jarige Judocus (latere eigenaar van het Hof van Male). Zij namen onmiddellijk een inwonende meid en knecht in dienst.
Tien jaar na het vertrek van hun ouders, in 1866/67, leefden de drie nog altijd in hetzelfde huis langs de Kruisboomweg, ongehuwd, met twee inwonende knechten. Het jaar voordien, in 1865, waren hun jongste zus Maria Justina (15 jaar) en broer Joannes Franciscus (23 jaar) gestorven. Maria Justina overleed in Kumtich. Hun moeder overleed in Kerkom in 1870.
Toen het bevolkingsregister van 1880 samengesteld werd, leefde Judocus, samen met een knecht, alleen in Breisem. Guilelmus Ludovicus was overleden. Dat gebeurde in 1878 te Kerkom op 47-jarige leeftijd in ‘het woonhuis van wijlen zijn ouders’, ook al woonde hij nog in Kumtich. Zus Maria Carolina was naar Kerkom verhuisd; zij stierf daar in 1882, 53 jaar oud.
De Breisemse Fets waren ondertussen van woning veranderd, want het register van 1880 geeft als adres ‘Broekstraat 1’. Die straat is een deel van de huidige Billighoutstraat, die langs de grote Billighouthoeve loopt. (Deze hoeve – vroeger ‘hof te Bonbroek’ genoemd – heeft een geschiedenis die teruggaat tot de middeleeuwen. Wij kennen ze als de hoeve-Merckx. De boerderij staat ondertussen leeg, maar is goed bewaard, en de kinderen Merckx, waaronder mijn huisarts, spelen er tijdens het weekend boer. Een voorbeeld voor ons allen!)
Op 18 augustus 1881 deelde Judocus Fets aan de gemeente Kumtich mee dat hij voor Kerkom koos (zijn knecht had in maart voor Tienen gekozen). In Kerkom leefde toen alleen nog zijn zus Maria Carolina, die zo lang met hem in Breisem lief en leed had gedeeld, maar ze overleed al een half jaar later.
De vraag blijft hoe het Hof ten Male de jaren voordien werd gerund. Zat onze overgrootvader daar dan toch voor iets tussen? Maar waarom koos hij dan voor een boerderij in Lubbeek? Of werden de bedrijven in Breisem en Kerkom in coöperatie geëxploiteerd? En waren de hoeven gemeenschappelijke eigendom? Hier moeten notarisakten uitsluitsel geven.
Van de negen kinderen van Lucas Fets stierven er twee als kindje, een als puber, een ander als twintiger. Twee trouwden en kregen kinderen: onze overgrootvader en zijn oudere zus Maria Helena. Zij trouwde met Petrus Patricius Van Kelecom. Over dat laatste gezin een extra verhaal volgende keer.
De naam ‘Fets’ werd binnen de Lucas-stam dus alleen via onze overgrootvader verder gezet. Over de kinderen van zijn zoon Eduardus, de broer van grootmoeder, heb ik weinig gegevens.
Ter informatie:
De Billighouthoeve in Breisem (Kumtich), 2006
Cortbeke: een familiegeschiedenis 