Judocus Fets (1843-1920) was niet onze rechtstreekse voorvader maar de jongere broer van onze overgrootvader Lambertus Henricus. Hij was gedurende meer dan een halve eeuw de exploitant van het Hof ten Male en overleefde al zijn broers en zussen. Wat gebeurde er na zijn dood met de uitbating van de boerderij? Hebben Celestine en Arthur, als ‘herenboeren’, louter met dienstpersoneel de zaak (op een lager tempo?) verder laten draaien?
Zag iemand ooit het graf van Judocus?
Onze betovergrootvader Lucas Fets uit Breisem-Kumtich erfde in 1863 – het jaar voor zijn dood – het Hof ten Male van zijn jongere broer Petrus Franciscus Fets. Deze man was in Kerkom zowat de voorloper van Judocus. Dit verhaal richt op hem de focus.
Petrus Franciscus is op 5 februari 1783 te Kumtich geboren, dus nog in het ancien régime, onder het Oostenrijks bewind, zes jaar voor de Franse Revolutie. Op 18 augustus 1808 trouwde hij te Kerkom met Maria Helena Roelants, die 13 jaar ouder was (° Kerkom, 1770). Zij was binnen Kerkom zeker een goede partij (zie verder). Op 22 december 1809 werd hun zoon Jean Baptiste geboren – we zaten in de Franse tijd.
Tijdens het Nederlands bewind was Petrus Franciscus van 22 november 1816 tot 12 augustus 1818 meier van Kerkom. De meier, of burgemeester, werd door de koning (Willem I) voor 6 jaar benoemd. Maar Petrus Franciscus stond na 1818 in het gemeentebestuur blijkbaar vele jaren buitenspel; de Wera’s waren de kapers op de kust. Of had hij de handen vol met andere beslommeringen? Petrus Franciscus verwierf in 1819 het Hof ten Male en dat via zijn vrouw Maria Helena Roelants. Haar grootouders hadden het hof van het Leuvense Pauscollege gekocht. De Roelantsen – grootvader en vader – behoorden tot de maatschappelijke top van de (kleine) gemeente; zij waren er ook schepen.
Over een goede tien jaar mogen we dus het 200-jarig familiaal bezit van het hof, of wat er aan grond en ruïnes van rest, vieren. Ja, Hilde, dat is inderdaad allemaal van ons.
In augustus 1830 komen de Brusselaars op straat, tegen de Hollandse koning Willem I, op 4 oktober roept het Voorlopig Bewind de Belgische onafhankelijkheid uit, en op een lager niveau slaagt Petrus Franciscus Fets in zijn eigen machtsgreep. Door het bezit van het hof en zijn nieuwe familiebanden is zijn prestige blijkbaar gestegen, hij duwt de Wera’s opzij en wordt in Kerkom de eerste burgemeester na de Belgische onafhankelijkheid en blijft het van 23 oktober 1830 tot 25 oktober 1842. Besturen zat de Fetsen blijkbaar in het bloed, want tijdens het Hollands bewind was een oom van hem, Franciscus Fets, meier/burgemeester van Neerbutsel. En dan zwijgen we voorlopig nog van Glabbeek, dat is nieuws voor later. Ik veronderstel dat deze Fetsen bepaalde studies volgden, misschien alleen maar goed lager onderwijs.
Handtekening van burgemeester Petrus Franciscus Fets onder de alfabetische tafel van het Kerkomse overlijdensregister van 1838
Petrus Franciscus verloor zijn vrouw, Maria Helena Roelants, op 29 oktober 1856. Ze was bijna 87 jaar. Zij en haar man worden in de akte als grondeigenaars aangeduid.
Op 1 september 1863 meldde onze overgrootvader Lambertus Henricus Fets het overlijden van zijn oom Petrus Franciscus. De weduwnaar, ook aangeduid als landbouwer, werd 80 jaar en liet geen kinderen na. En wie stelde de overlijdensakte op? Jawel, een telg uit de Wera-clan: onze andere, nog jonge overgrootvader, Guillelmus Ludovicus Wera, die als 25-jarige burgemeester was geworden, met als machtsbasis een ander boerenhof. Bij het overlijden van zijn oom Petrus Franciscus woonde onze 25-jarige overgrootvader Lambertus Henricus al in Kerkom. Had hij er toen een eigen boerderij of hielp hij op het hof van zijn oude oom? Erfgenaam Lucas Fets, onze betovergrootvader, liet toen Breisem-Kumtich voor wat het was en betrok met vrouw en kinderen het Hof ten Male. Het hof werd een echte familiale onderneming, maar spoedig evenwel ook het sterfhuis van verschillende Fetsen. Zoon Judocus nam er de scepter over, en overleed er pas na de Eerste Wereldoorlog, in 1920. Ons mama was toen 6 jaar. Ook zij sprak ons nooit over haar ‘nonkel Docus’.
Voor jou en al onze voorouders
vanuit de maand mei in Linden!
Cortbeke: een familiegeschiedenis 