De Ferrariskaarten, Kerkom en onze voorouders

Het Hof ten Male, Kerkom en omgeving in de jaren 1770

In ons bericht van 14-01-2007 vond je een kaart van Kerkom en het Hof ten Male uit de jaren 1840. Hierboven zie je een kaart van Kerkom – met in de noordwestelijke hoek het Hof ten Male – uit de beroemde Ferrariskaarten van 1777.
Vanaf 1771 maakten Jozef de Ferraris (1726-1814) en zijn staf opmetingen van de toenmalige Oostenrijkse (Zuidelijke) Nederlanden en het prinsbisdom Luik, ongeveer het grondgebied van het huidige België. De opdrachtgevers waren de Habsburgse keizer Jozef II en gouverneur Karel van Lotharingen. Het gigantische opzet had een militaire betekenis: het moest een hulp bieden voor soldaten die door het land moesten trekken; Ferraris was trouwens zelf een militair.
In 1777 was het werk klaar: een bundel van 275 met de hand getekende en gekleurde kaarten van 90 op 140 centimeter. Steden, dorpen, gehuchten, huizen, wegen, bruggen, bossen, akkers, weiden, boomgaarden, heggen … het kreeg er allemaal een plaats op.
Een van de drie originelen van het werk bevindt zich in de Koninklijke Bibliotheek (Albertina) in Brussel. Via internet kun je het inkijken – Kerkom bevindt zich in het vak ‘Hougarde’ (toevallig op het grensgebied van twee kaarten): http://cff2doc.googlepages.com/ferrarisall.html
Heel recent werd ook een (verkleinde) afdruk van de map in atlasvorm uitgegeven: De grote atlas van België, Lannoo/Nationaal Geografisch Instituut/Koninklijke Bibliotheek van België, 2009, 608 p. (in China gedrukt, bijna 12 kilo zwaar).

Het centrum van Kerkom, met de kerk en schuin ertegenover (noordwestelijk)
de toenmalige gebouwen van het kasteel en zijn boerderij

Waar woonden onze voorouders Fets en Wera in de jaren 1770?

Matthias Fets (°Glabbeek 1747) trouwde in 1774 te Kerkom met Joanna Swinnen. Hun eerste kind werd daar ook geboren, maar daarna vinden we hen terug in Breisem, waar in 1785 hun jongste kind en onze voorouder Lucas Fets werd geboren. Deze Lucas trok op hoge leeftijd naar het Hof ten Male in Kerkom. In de ‘Ferraristijd’ was dat hof eigendom van Pieter Roelants (1725-1779); diens vader had het in 1712 van het Leuvense Pauscollege gekocht. Later, in 1819, kwam het hof in handen van Roelants’ dochter Maria Helena en haar man Franciscus Fets, de oudere broer van onze Lucas en diens voorganger op het Hof ten Male.  

Georgius Wera (°Herendaelhof, Lubbeek 1718) woonde sinds zijn huwelijk in Neerbutsel. Zijn zoon Jacobus (°Neerbutsel 1747) verhuisde in 1781 naar Kerkom, waar hij pachter op de kasteelhoeve werd – dus vier jaar na het tot stand komen van de Ferrarismap. Op de familiegeschiedenis-Wera moet deze blog uiteraard nog verder ingaan.  

Het Hof ten Male, toen bestaande uit losstaande gebouwen,
omgeven door water, boomgaard, weiden, akkers en wat verderop bos

De velden tussen het Kerkomse Hof ten Male (bovenaan) en Butsel,
waarop we in de jaren 50 tijdens de uiteraard mooie zomers
met onze ‘charette’ koren sprokkelden.
Verloren tijd, verloren glorie.
    

Kerkom en zuidelijk omgeving (Butsel, Roosbeek, Breisem)